4 μαθήματα ύπνου για να κοιμηθεί το μωρό σας!

Ο ύπνος των μωρών είναι ένα περίπλοκο ζήτημα για τους γονείς. Ιδού  μερικά χρήσιμα μαθήματα ύπνου!

Συχνά οι γονείς θεωρούν ότι το να καταφέρουν να κοιμήσουν το βρέφος τους όλη τη νύχτα είναι τεράστια επιτυχία. Μάλιστα οι νέες μητέρες εξαντλημένες από την εγκυμοσύνη, τον τοκετό και το θηλασμό σχεδόν παρακαλούν να συμβεί αυτό. Όσο ξεκούραστο κι αν είναι για τους γονείς δεν συμβαίνει συχνά ειδικά τους πρώτους μήνες που η φύση έχει προικίσει τα μωρά με το ένστικτο του να ξυπνούν μέσα στη νύχτα μόλις πεινάσουν.

Πώς αποκοιμιέται ένα μωρό;

Συνήθως η μαμά θηλάζει το μωρό και μετά περπατάει, κουνιέται σε κουνιστή καρέκλα ή νανουρίζει το μωρό και τα ματάκια του αρχίζουν να κλείνουν, οι βλεφαρίδες του όμως εξακολουθούν να παίζουν και η αναπνοή είναι ακανόνιστη ενώ μπορεί να κάνει ακόμη και γκριμάτσες ύπνου ή ακόμη και εκφράσεις όπως σαν να πιπιλάει κάτι. Τη στιγμή που πάτε να το βάλετε στην κούνια του για να κοιμηθεί ξυπνάει και κλαίει. Αυτό συμβαίνει γιατί απλούστατα αν και φαίνεται έτσι το μωρό δεν έχει κοιμηθεί βαθιά. Εάν μόλις ξυπνήσει ακολουθήσετε από την αρχή το τελετουργικό του ύπνου αλλά το παρατείνετε για 20 λεπτά θα παρατηρήσετε ότι μόλις το μωρό κοιμηθεί σταματούν οι γκριμάτσες και η αναπνοή γίνεται πιο σταθερή ενώ οι μύες του χαλαρώνουν πλήρως. Τα χεράκια του δεν είναι σφιγμένα σε γροθιές, τα ποδαράκια και τα χεράκια του πέφτουν βαριά. Αυτή είναι η φάση που το μωρό κοιμάται πιο βαθιά και σας επιτρέπει να το αφήσετε στην κούνια του χωρίς να ξυπνήσει ώστε να ξεκουραστείτε και εσείς!

Κύκλοι ύπνου

Τα μωρά έχουν πιο σύντομους κύκλους ύπνου από τους ενήλικες. Εάν παρακολουθήσετε τι συμβαίνει σε ένα μωρό αφού κοιμηθεί βαθιά θα δείτε ότι μια ώρα αφότου κοιμηθεί αρχίζει να κουνιέται, να κάνει γκριμάτσες, αλλάζει η αναπνοή του, σφίγγεται. Ξαναμπαίνει δηλαδή στη φάση του ελαφρού ύπνου οπότε και μπορεί να ξυπνήσει και να αρχίσει να κλαίει είτε γιατί πεινάει είτε γιατί θέλει βοήθεια για να ξανακοιμηθεί. Εάν δεν ξυπνήσει η φάση αυτή θα διαρκέσει κάποια λεπτά και μετά θα πέσει σε βαθύ ύπνο ξανά. Σε έναν ενήλικα μια φάση ύπνου διαρκεί κατά μέσο όρο 90 λεπτά ενώ σε ένα βρέφος 50 με 60 λεπτά. Επομένως εάν παρατηρήσετε ότι το μωρό σας κοιμάται ελαφρά βάλτε το χέρι σας στην πλάτη του, τραγουδίσετε του ή απλώς φροντίστε να είστε δίπλα του εάν κοιμάται μαζί σας στο κρεβάτι. Έτσι μπορείτε να το βοηθήσετε να μην ξυπνήσει.

Γιατί δεν κοιμούνται βαριά;

Και όμως, υπάρχει σοβαρή εξήγηση γιατί τα μωρά δεν κοιμούνται τόσο εύκολα, τόσο βαριά αλλά και τόσο πολύ αλλά και γιατί ξυπνούν τόσο εύκολα. Ίσως δεν είναι δίκαιο για τους γονείς που πραγματικά εξαντλούνται από το βρεφικό ωράριο όμως ο λόγος είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη ενός βρέφους. Η κατανόηση του μηχανισμού επιβίωσης των βρεφών από τους γονείς ίσως τους βοηθήσει να αποδεχτούν πιο εύκολα τα εξαντλητικά ωράρια του μωρού τους. Ποιος λοιπόν είναι αυτός ο μηχανισμός; Το ξύπνημα τη νύχτα έχει εξαιρετικά οφέλη για τα μωρά. Τους πρώτους μήνες ζωής τους οι ανάγκες τους είναι υψηλές και πολλές όμως η ικανότητά τους να τις εκφράζουν είναι χαμηλότατη. Ας υποθέσουμε ότι ένα μωρό κοιμάται βαθιά το μεγαλύτερο μέρος της νύχτας. Τότε δεν θα ικανοποιούνταν οι βασικές του ανάγκες. Τα νεογέννητα βρέφη έχουν μικρό στομάχι και το μητρικό γάλα χωνεύεται γρήγορα. Εάν λοιπόν η πείνα δεν τα ξύπναγε τότε δεν θα έτρωγαν και άρα η επιβίωση τους θα ήταν σε κίνδυνο. Επιπλέον εάν έκλεινε η μύτη του μωρού και δεν ανέπνεε, εάν κρύωνε και χρειαζόταν να το σκεπάσετε και ήταν βυθισμένο σε τόσο βαθύ ύπνο που να μην ξυπνάει για να κλάψει και να σας ενημερώσει τότε πραγματικά θα κινδύνευε. Με άλλα λόγια τα μωρά είναι σχεδιασμένα να ξυπνάνε. Μάλιστα οι έρευνες για τον βρεφικό ύπνο υποδεικνύουν ότι ένας ενεργός και ελαφρύς ύπνος είναι προστατευτικός για τα μωρά και στην περίπτωση του Συνδρόμου Αιφνίδιου Βρεφικού Θανάτου. Επομένως οι γονείς πρέπει να κατανοήσουν ότι ο τρόπος που κοιμούνται τα μωρά είναι στενά συνυφασμένος με την επιβίωσή τους.

Ο ελαφρύς ύπνος τρέφει τα μωρά!

Η παροιμία λέει ότι ο ύπνος τρέφει τα μωρά. Για την ακρίβεια ο ελαφρύς ύπνος, δηλαδή η φάση REM, βοηθά στην ανάπτυξη του βρεφικού εγκεφάλου. Ερευνητές του ύπνου θεωρούν ότι τα μωρά κοιμούνται και ξυπνούν πιο έξυπνα. Τι σημαίνει αυτό; Ότι ο ελαφρύς ύπνος βοηθά την εγκεφαλική ανάπτυξη επειδή τότε η ροή αίματος στον εγκέφαλο σχεδόν διπλασιάζεται. Παράλληλα το σώμα παράγει πρωτείνες που βοηθούν στο σχηματισμό των νευρικών κυτάρων και άρα των νευρώνων του εγκεφάλου. Επίσης ευνοείται η μάθηση κατά τη διάρκεια του ενεργού ύπνου καθώς ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί το χρόνο του ύπνου για να επεξεργαστεί πληροφορίες που είναι απαραίτητες όταν το μωρό είναι ξύπνιο αλλά και για να αποβάλει τις άχρηστες.  Επίσης είναι πολύ πιθανό τα μωρά να κοιμούνται ελαφρά διότι μόνο στη φάση REM ο εγκέφαλός τους μπορεί να συνεχίσει τη λειτουργία του και να αναπτυχθεί. Είναι αξιοπαρατήρητο ότι τα πρόωρα μωρά κοιμούνται κατά κύριο λόγο ελαφρά ακριβώς για να επιταχυνθεί η εγκεφαλική τους ανάπτυξη!

Πότε θα κοιμηθεί κανονικά;

Η ωριμότητα στον ύπνο επιτυγχάνεται καθώς το μωρό μεγαλώνει. Οι γονείς δικαιολογημένα προσδοκούν τις μέρες εκείνες που δεν θα ξυπνούν τη νύχτα καθώς το μωρό τους θα κοιμάται γαλήνιο όμως θα πρέπει να κάνουν υπομονή. Η ηλικία που οι συνήθειες ύπνου αποκτούν μορφή είναι διαφορετική από μωρό σε μωρό. Κάποια μαθαίνουν εύκολα και συνηθίζουν να κοιμούνται χωρίς ιδιαίτερα κόλπα κάποια άλλα όμως είναι λίγο πιο δύσκολα στον ύπνο! Τους τρεις πρώτους μήνες ζωής τους τα μωρά σπανίως κοιμούνται και δεν πρέπει να κοιμούνται περισσότερο από 4 συνεχόμενες ώρες χωρίς να φάνε. Συνολικά σε αυτήν την ηλικία κοιμούνται 14 με 18 ώρες τη μέρα. Μετά τους τρεις μήνες και μέχρι τους 6 συνήθως έχουν διαμορφώσει ένα ωράριο ύπνου οπότε και μένουν περισσότερες ώρες ξύπνια τη μέρα και λιγότερες τη νύχτα. Μεταξύ 3 και 6 μηνών συνήθως ξυπνούν μία με δύο φορές τη νύχτα καθώς η περίοδος του βαθέως ύπνου μακραίνει. Αυτή είναι η περίοδος της ωριμότητας στο βρεφικό ύπνο.

Και πάλι όμως ακόμη και τότε τα μωρά εξακολουθούν να ξυπνούν τη νύχτα ακόμη και μετά τους 6 μήνες. Και αυτό γιατί μπορεί να τα ενοχλούν οι κολικοί, τα κρυολογήματα και η οδοντοφυΐα, φάσεις αρκετά επώδυνες για τα μωρά.   Μεταξύ του πρώτου και δεύτερου χρόνου τα νήπια πλέον κοιμούνται κανονικά αν και πάλι δεν εξαλείφονται οι αιτίες που μπορεί να τα ξυπνήσουν μέσα στη νύχτα, όπως οι εφιάλτες που μπορούν να ξυπνήσουν και έναν ενήλικα. 

Τα νυχτερινά ξυπνήματα είναι αρκετά εξαντλητικά για τους γονείς και μπορεί ακόμη και να διαταράξουν τη σχέση τους με το μωρό τους αλλά και μεταξύ τους. Δεν χρειάζεται να γίνει αυτό. Μια καλή συνεννόηση μεταξύ συντρόφων για την κατανομή των ξυπνημάτων θα βοηθήσει τους γονείς να ξεκουράζονται το ίδιο μέχρι το ωράριο του μωρού να σταθεροποιηθεί!

Μάθημα ύπνου 1

Τα μωρά χρειάζονται «παρέα» για να κοιμηθούν! Με άλλα λόγια ένα μωρό δεν πρόκειται να κοιμηθεί από μόνο του απλώς βάζοντάς το στην κούνια. Όπως οι ενήλικες χρειάζονται μια διαδικασία χαλάρωσης μέχρι να τους πάρει ο ύπνος έτσι και τα μωρά χρειάζεται να νιώσουν ασφάλεια και να χαλαρώσουν με τη βοήθεια των γονιών του. Κάθε μωρό βέβαια χαλαρώνει με διαφορετικό τρόπο: άλλα θέλουν απλά κούνημα, κάποια να περπατάτε ενώ τα κοιμίζετε κ.ο.κ. Η επιστημονική εξήγηση είναι ότι ενώ οι ενήλικες μόλις κοιμηθούν μπαίνουν πρώτα στη βάση του βαθέως ύπνου, τα μωρά τους πρώτους μήνες της ζωής τους μπαίνουν πρώτα στη φάση ενός ελαφρύ ύπνου και μετά από 20 λεπτά ή και περισσότερο αρχίζουν να μπαίνουν σε έναν βαθύτερο ύπνο από τον οποίο δεν ξυπνούν τόσο εύκολα. Καθώς τα μωρά μεγαλώνουν κοιμούνται βαθιά πιο εύκολα και το διάστημα του ελαφρού ύπνου μειώνεται. Το στοίχημα για τους γονείς είναι να μάθουν να διαβάζουν το μωρό τους, δηλαδή να αναγνωρίζουν τα σημάδια που λένε ότι τώρα το μωρό κοιμάται βαθιά και άρα αν το βάλετε στην κούνια δεν θα ξυπνήσει.

Μάθημα ύπνου 2

Μερικά μωρά χρειάζονται βοήθεια για να ξανακοιμηθούν. Πράγματι κάποια μωρά είναι αρκετά ανήσυχα ή αν θέλουμε να το ερμηνεύσουμε με ψυχολογικούς όρους αρκετά ανασφαλή ώστε να ξανακοιμηθούν από μόνα τους ή να μην ξυπνήσουν στη φάση του ελαφρού ύπνου. Χρειάζονται δηλαδή τη μαμά και τον μπαμπά να τα νανουρίσει, να θηλάσουν ή να τα κουνίσετε για να ξανακοιμηθούν. Κάποια άλλα φαίνεται ότι μόλις ξυπνήσουν καταφέρνουν να ξανακοιμηθούν από μόνα τους. Η παρατήρηση των συνηθειών κάθε μωρού μπορεί να βοηθήσει τους γονείς να διαμορφώσουν ένα τέτοιο περιβάλλον ώστε να εξαλείψουν τους παράγοντες που θα το ξυπνήσουν ή θα το κρατήσουν ξύπνιο για πολύ ώρα μέχρι τελικά να βυθιστούν σε έναν βαθύ ύπνο. Μελετήστε το μωρό σας και μάθετε τι είναι αυτό που το ανακουφίζει. Φροντίστε κατά το δυνατόν να περιβάλλεται από θορύβους που του δημιουργούν ασφάλεια και δεν το ανησυχούν αλλά και φροντίστε να του προσφέρετε αυτό που το βοηθά να ξανακοιμάται πιο εύκολα. Αποφύγετε όμως να του προσφέρετε πληθώρα ερεθισμάτων γύρω από την κούνια του για να μη του δημιουργήσετε ενθουσιασμό που αντί να το κοιμίσει θα το ξυπνήσει!

Μάθημα ύπνου 3

Το να ενθαρρύνετε ένα μωρό στους πρώτους μήνες της ζωής του να κοιμάται βαθιά ίσως δεν είναι καλό για την ανάπτυξη και την επιβίωσή του. Γι’ αυτό και οι γονείς παρά το ότι είναι ευάλωτοι και ίσως εξαντλημένοι από τα ωράρια του μωρού τους δεν θα πρέπει να παρασύρονται ότι το μωρό που εξαρχής κοιμάται πολύ τη νύχτα είναι καλόβολο ή είναι καλό για εκείνους αλλά να αναζητήσουν εναλλακτικούς τρόπους να ξεκουράζονται ούτε να εξαντλούν τις δυνάμεις τους ψάχνοντας τρόπους να κοιμάται περισσότερο το μωρό τους τους πρώτους μήνες ζωής του.

Μάθημα ύπνου 4

Είναι πολύ σημαντικό να θυμάστε ότι οι συνήθειες στον ύπνο ενός μωρού είναι περισσότερο αντανάκλαση του χαρακτήρα του μωρού παρά της προσπάθειας των γονιών να του μάθουν πώς να κοιμάται. Επίσης καλό είναι να κρατάτε μικρό καλάθι ακούγοντας άλλους γονείς να εκθειάζουν το πόσο καλόβολο είναι το μωρό τους στον ύπνο ή το ότι κοιμάται πολλές ώρες χάρη στο τάδε σύστημα που εφαρμόζουν. Μην κατηγορείτε λοιπόν άδικα τον εαυτό σας. Αντίθετα μπορείτε να είστε σίγουροι ότι το μωρό σας ξυπνώντας τη νύχτα έχει καλή επικοινωνία μαζί σας για τις ανάγκες του, τις καλύπτει και άρα αναπτύσσεται φυσιολογικά.