Προγεννητικός έλεγχος: οδηγός εξετάσεων!

Ποιες είναι οι απαραίτητες εξετάσεις,κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αλλά και πριν από αυτήν, για να διασφαλίσετε, όσο είναι εφικτό, την άριστη υγεία του εμβρύου;

Είναι απόλυτα κατανοητό πως όταν μια γυναίκα αποφασίσει να φέρει στον κόσμο ένα παιδί, το πρώτο μέλημά της θα είναι να γεννήσει ένα απόλυτα υγιές μωρό. Για το λόγο αυτόν υπάρχουν μια σειρά από προγεννητικές εξετάσεις που σας διευκολύνουν να διασφαλίσετε την υγεία του εμβρύου, αλλά και τη δική σας!

«Θέλω να κάνω παιδί»

Στην περίπτωση που θέλετε να μείνετε έγκυος το σωστό είναι να προβείτε σε κάποιες βασικές εξετάσεις, προκείμενου να ελέγξετε την υγεία σας. Οι κύριες ασθένειες οι οποίες ελέγχονται με μία εξέταση αίματος είναι η ύπαρξη μεσογειακής αναιμίας, η ερυθρά, για την οποία χρειάζεται ο οργανισμός σας να έχει αντισώματα, ακόμη και αν την έχετε περάσει, ενώ εξετάζεται και η πιθανότητα να είστε φορέας του AIDS.

- Αν εσείς ή ο σύντροφός σας (ή κάποιος συγγενής σας) πάσχετε από κληρονομική ασθένεια (όπως αιμοφιλία) συμβουλευτείτε το γιατρό σας για τυχόν ενδεχόμενους κίνδυνους  εάν αποφασίσετε να μείνετε έγκυος.

- Εμβολιαστείτε για παιδικές και μη ασθένειες που δεν έχετε περάσει ποτέ ή για τις οποίες δεν έχετε κάνει εμβόλιο (όπως ερυθρά).

- Πηγαίνετε σε έναν περιοδοντολόγο και κάντε έναν έλεγχο στα δόντια και τα ούλα σας.

«Είμαι έγκυος! Τι κάνω;»

Κάνατε το τεστ εγκυμοσύνης και ανακαλύψατε ότι είστε έγκυος. Από τη στιγμή που τα αποτελέσματα των εξετάσεων βγουν θετικά είναι σημαντικό να γνωρίζετε ποιες είναι οι απαραίτητες εξετάσεις στις οποίες θα υποβληθείτε, αλλά και με ποιον τρόπο θα επιβλέπει ο γιατρός σας την εξέλιξη της εγκυμοσύνης σας. Οι περισσότερες έγκυες παρακολουθού-νται από το γιατρό τους μια φορά το μήνα, έως και την 28η βδομάδα, κάθε δύο βδομάδες έως την 36η βδομάδα και τον τελευταίο μήνα της κύησης κάθε βδομάδα.

Ένας πρώτος προγεννητικός έλεγχος, συνήθως, μπορεί να περιλαμβάνει:

• τον προσδιορισμό της ομάδας αίματος και του παράγοντα Ρέζους της εγκύου αλλά και του πατέρα,
• τη γενική εξέταση αίματος (αιμοσφαιρίνη, αιματοκρίτης, λευκά - τύπος, αιμοπετάλια),
• τη γενική εξέταση ούρων,
• τον έλεγχο για κληρονομούμενες ασθένειες (π.χ. μεσογειακή ή δρεπανοκυτταρική αναιμία), εάν δεν έχει γίνει πριν τη σύλληψη,
• βιοχημικές εξετάσεις (σάκχαρο, χοληστερίνη, ουρία, κρεατινίνη κ.ά.),
• ορισμένες ειδικές αιματολογικές εξετάσεις (έλεγχος για ερυθρά, τοξόπλασμα, λιστέρια, μεγαλοκυτταρικό ιό, σύφιλη, ηπατίτιδα Β, ηπατίτιδα C, AIDS)
• εξέταση κολπικού υγρού για μυκόπλασμα κόλπου και χλαμύδια,
• PAP-test και –εάν κριθεί σκόπιμο– καλλιέργεια κολπικού υγρού
• κολπικό υπερηχογράφημα για επιβεβαίωση της κύησης.

Επιπλέον, κατά την πρώτη επίσκεψή σας στο γιατρό:

Θα μάθετε την προβλεπόμενη ημερομηνία τοκετού, την οποία ο γιατρός θα υπολογίσει βάσει ενός πίνακα και θα προσθέσει είτε 266 μέρες είτε 38 βδομάδες στην ημερομηνία ωορρηξίας, είτε θα προσθέσει 280 μέρες είτε 40 βδομάδες στην ημερομηνία της πρώτης μέρας της τελευταίας εμμηνορρυσίας.

Σε κάθε επίσκεψη:

* Θα γίνεται εξέταση ούρων για οτιδήποτε αποτελεί ένδειξη ουρολοίμωξης, αλλά και σακχάρου στα ούρα και κετόνων για την διερεύνηση διαβήτη κύησης.

* Θα εξετάζονται τα πόδια σας για τυχόν κιρσούς και τα χέρια σας και οι αστράγαλοι για την πιθανότητα πρηξίματος ή οιδήματος. Επιπλέον, θα εξετάζονται οι μαστοί σας και θα σημειώνεται η κατάσταση των θηλών σας. Ακόμη, ο γιατρός θα ψηλαφεί την κοιλιά σας για να προσδιορίσει την ανάπτυξη του μωρού σας.

* Ο γιατρός σας θα μετράει την αρτηριακή σας πίεση η οποία εκφράζεται με δύο αριθμούς. Κατά μέσο όρο η πίεση στην εγκυμοσύνη σας πρέπει να είναι 12 με 7.

Ειδικές εξετάσεις

Οι εξετάσεις αυτές συνήθως γίνονται για να ελεγχθούν οι μέλλουσες μητέρες για διάφορες πιθανές εμβρυϊκές ανωμαλίες, εφόσον έχουν κάποιο ιστορικό, ή αν ο γιατρός τους κρίνει ότι πρέπει να γίνουν, για να αποκλειστεί η πιθανότητα κάποιας ανωμαλίας. Διακρίνονται σε εξετάσεις ελέγχου και διαγνωστικές εξετάσεις.

Σε ειδικές εξετάσεις συνήθως υποβάλλονται γυναίκες που:

• Είναι πάνω από 35 ετών
• Έχουν οικογενειακό ιστορικό γενετικής νόσου ή είναι φορείς κάποιας τέτοιας ασθένειας.
• Έχουν εκτεθεί σε μόλυνση (π.χ. ερυθρά ή τοξοπλάσμωση), που θα μπορούσε να προκαλέσει συγγενή ανωμαλία ή έχουν εκτεθεί σε ουσίες που υπάρχει φόβος να είναι επιβλαβείς για το έμβρυο.
• Είχαν ανεπιτυχείς εγκυμοσύνες στο παρελθόν (αποβολές).
• Είχαν προηγούμενες γέννες με μωρά με συγγενείς ανωμαλίες.
• Υπάρχουν υποψίες για κάποια ανωμαλία που εντοπίστηκε σε μία από τις προγεννητικές εξετάσεις.

α) Εξετάσεις ελέγχου

Υπάρχουν πολλές εξετάσεις που μπορούν να γίνουν για να ελεγχθούν πιθανές εμβρυϊκές ανωμαλίες. Αυτές οι εξετάσεις δεν αποκλείουν με βεβαιότητα την ύπαρξη κάποιου προβλήματος, αν όμως δείξουν ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα, ο γιατρός σας θα προχωρήσει σε περαιτέρω, διαγνωστικές αυτή τη φορά εξετάσεις.

Εξέταση α-εμβρυϊκής πρωτεΐνης (AFP)

Η α-εμβρυϊκή πρωτεΐνη στο αίμα βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα μεταξύ της 16ης και 18ης εβδομάδας. Στην περίπτωση που γίνει εξέταση τη συγκεκριμένη περίοδο και τα επίπεδά της φανούν 2 με 3 φορές υψηλότερα από το φυσιολογικό, αυτό μπορεί να υποδηλώνει κάποιο νευρολογικό πρόβλημα, όπως π.χ. υδροκεφαλία. Εάν τα επίπεδα της εν λόγω πρωτεΐνης είναι σε βαθμό μη φυσιολογικό χαμηλά, τότε αυτό ενδέχεται να υποδεικνύει πως το έμβρυο πάσχει από σύνδρομο Ντάουν. Δεν είναι όμως πάντα απόλυτο.

β) Διαγνωστικές εξετάσεις

Πρόκειται για μια σειρά εξετάσεων που πραγματοποιούνται για να επιβεβαιωθούν ανωμαλίες στο έμβρυο· εάν, βέβαια, οι εξετάσεις ελέγχου έχουν δείξει αυξημένο κίνδυνο ανωμαλιών. Πάντα ο μόνος αρμόδιος για να το κρίνει είναι φυσικά ο γιατρός σας, ο οποίος δεν πρόκειται να σας υποβάλει σε επιπρόσθετες εξετάσεις εάν δεν το κρίνει απολύτως σκόπιμο.

Αμνιοπαρακέντηση

Η αμνιοπαρακέντηση είναι από τις πιο γνωστές διαγνωστικές εξετάσεις στην εγκυμοσύνη. Εάν ο γιατρός αποφασίσει ότι πρέπει να γίνει, πραγματοποιείται συνήθως στο διάστημα μεταξύ της 16ης και της 18ης εβδομάδας κύησης. Μέσω του δείγματος του αμνιακού υγρού, το οποίο περιβάλλει το έμβρυο, μπορούν να εντοπιστούν χρωμοσωματικές ανωμαλίες, το φύλο του, η ηλικία του εμβρύου, η ποσότητα οξυγόνου που παίρνει και ο αριθμός των χρωμοσωμάτων του. Για να γίνει η εξέταση αυτή ο γιατρός εισάγει με προσεκτικές κινήσεις ειδική βελόνα στον αμνιακό σάκο μέσω του τοιχώματος της κοιλιάς με τοπική αναισθησία.

Δειγματοληψία χοριακής λάχνης (CVS)

Η εξέταση αυτή πραγματοποιείται ανάμεσα στη 10η και τη 12η βδομάδα κύησης και είναι χρήσιμη για την ανίχνευση συνδρόμου Ντάουν και προκειμένου να διαπιστωθούν ανωμαλίες της αιμοσφαιρίνης ή εγγενείς μεταβολικές ανωμαλίες. Η εξέταση αυτή γίνεται μέσω του τράχηλου ή του κοιλιακού τοιχώματος. Η εξέταση μπορεί να προκαλέσει ενόχληση στην έγκυο που  μπορεί να κυμαίνεται από ήπια έως έντονη. Μετά την εξέταση μπορεί να παρουσιαστεί μια μικρή κολπική αιμορραγία, που καλό είναι να αναφέρετε στον γιατρό σας.

Δειγματοληψία ομφάλιου λώρου (PUBS)

Η εξέταση αυτή πραγματοποιείται μετά τη 18η εβδομάδα κύησης και χρησιμεύει για τη διάγνωση ορισμένων ασθενειών του αίματος, όπως η αναιμία, αλλά και για:

• Την ανίχνευση λοιμώξεων, όπως ο ιός της ερυθράς, η τοξοπλάσμωση, ο ιός του έρπητα.
• Την ασυμβατότητα του Ρέζους.
• Την υπόνοια καθυστερημένης ανάπτυξης.

Σε αυτή την εξέταση εισάγεται μια βελόνα μέσα από το τοίχωμα της κοιλιάς, σε ένα αγγείο του ομφάλιου λώρου και αφαιρείται μια ποσότητα αίματος. Ο κίνδυνος για το μωρό είναι ελάχιστος και κυμαίνεται στο 1 με 2%.

Αυχενική διαφάνεια

Αποτελεί ένα εξειδικευμένο υπερηχογράφημα, στο οποίο πλέον υποβάλλονται οι περισσότερες μέλλουσες μητέρες. Το εν λόγω υπερηχογράφημα εκτιμά τον κίνδυνο να πάσχει το έμβρυο από το σύνδρομο Ντάουν και μπορεί να πραγματοποιηθεί από την 11η έως και την 13η βδομάδα κύησης. Στην περίπτωση που ανιχνευτούν ανωμαλίες στο έμβρυο, τότε ο γιατρός σας θα κρίνει σε ποιες περαιτέρω εξετάσεις πρέπει να υποβληθείτε.

Υπερηχογράφημα

Το υπερηχογράφημα είναι μια ακίνδυνη εξέταση που πραγματοποιείται προκειμένου να δει ο γιατρός τη θέση και την κατάσταση του εμβρύου. Εσείς, από την άλλη, έχετε τη δυνατότητα να δείτε το αγέννητο μωρό σας! Πραγματοποιείται τουλάχιστον δύο φορές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, το πρώτο μεταξύ 11ης και 13ης βδομάδας και το δεύτερο μεταξύ 18ης και 20ης βδομάδας. Εάν εντοπιστεί κάποιο πρόβλημα στην εγκυμοσύνη σας, τότε θα γίνουν επανειλημμένα υπερηχογραφήματα μέχρι το τέλος της.

Είναι μια ανώδυνη εξέταση και διαρκεί περίπου 15 λεπτά. Το πιο πιθανό είναι να σας ζητήσουν πιο πριν να πιείτε 1 λίτρο νερό και να μην ουρήσετε πριν φτάσετε στην κλινική. Κι αυτό, επειδή μια γεμάτη κύστη εξασφαλίζει πιο καθαρή εικόνα του εμβρύου στην οθόνη.

Υπερηχογράφημα Ντόπλερ

Γίνεται σε ορισμένα διαγνωστικά κέντρα και εξετάζει τη ροή του αίματος του εμβρύου ή του πλακούντα. Πραγματοποιείται όταν το έμβρυο είναι μικρό, σύμφωνα με την υπολογιζόμενη ηλικία κύησης. Είναι όπως το υπερηχογράφημα, ανώδυνο και απλό, μόνο που είναι έγχρωμο, καθώς χρησιμοποιούνται άλλου είδους ηχητικά κύματα.

Με τη συνεργασία της γυναικολόγου-μαιευτήρα, ειδικευμένης στην παθολογία του τραχήλου, Αναστασίας   Καμπανάρη.