Μαθησιακές δυσκολίες:Το πως και το γιατί

Οι μαθησιακές δυσκολίες συχνά τρομάζουν τους γονείς, ακόμη και στο άκουσμά τους. Δεν υπάρχει λόγος, όμως, να τις αντιμετωπίζουν έτσι. Τι πρέπει να γνωρίζετε σχετικά; Διαβάστε το άρθρο μας!

Πολλά παιδιά, γύρω μας, είτε πολύ μικρής ηλικίας είτε και μεγαλύτερα, αντιμετωπίζουν ένα ή περισσότερα μαθησιακά προβλήματα, όπως δυσλεξία, δυσγραφία κ.τ.λ., που με τη σειρά τους συνιστούν τροχοπέδη σε διάφορους τομείς της ζωής τους.

Από την άλλη, με την παρακολούθηση από κάποιον ειδικό και με τη σωστή στάση των γονέων, τίποτα από αυτά δεν θα μπορέσει να μπει εμπόδιο στην ανάπτυξη και την ευτυχία του παιδιού. Άλλωστε κάθε άνθρωπος κατέχει πληθώρα στοιχείων που τον καθιστούν διαφορετικό από τους υπόλοιπους.

ΜΟΡΦΕΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ

Δυσλεξία

• Η συνηθέστερη μορφή μαθησιακής δυσκολίας είναι η δυσλεξία, η οποία και ως όρος είναι ευρέως γνωστή ανά τον κόσμο. Δυσλεξία είναι η δυσκολία στην ανάγνωση. Το παιδί συχνά παραπονιέται ότι τα γραμματάκια «χορεύουν», ότι το κουράζουν ή ότι μοιάζουν να είναι μπερδεμένα (όπως το β με το δ και το θ, το 6 με το 9, το 3 με το ε, το 1 με το 7), ενώ η ανάγνωση είναι άχρωμη και χαρακτηρίζεται από αργό ρυθμό, κομπιάσματα, λάθη σε βαθμό που να χάνεται η συνοχή και το νόημα του κειμένου, παράλειψη και παραποίηση λέξεων, αλλά και αντικατάσταση λέξεων από άλλες λέξεις, συχνά συνώνυμες ή ομόηχες.

Δυσγραφία

• Συνηθισμένη είναι και η δυσγραφία που χαρακτηρίζεται από την καθρεπτική γραφή (π.χ. γράφει 3 αντί για ε), ακόμη και από αραβική γραφή (το παιδί γράφει από τα δεξιά προς τα αριστερά).

Δυσορθογραφία

• Η δυσορθογραφία παρουσιάζεται αρκετά συχνά με το παιδί να εμφανίζει πάρα πολύ μεγάλη δυσκολία στην ορθογραφία.

Δυσαριθμησία

• Η δυσαριθμησία που αναφέρεται σε πολύ μεγάλη δυσκολία στην εκμάθηση αρίθμησης, προπαίδειας, κατανόησης πράξεων αλλά και συσχέτισής τους και κατανόησης προβλημάτων είναι επίσης πολύ συχνή.

Οι παραπάνω περιπτώσεις είναι δυνατό να παρουσιαστούν μεμονωμένα ή συνδυαστικά, όμως κάθε περίπτωση παιδιού με μαθησιακό πρόβλημα είναι μοναδική.

ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΟΝΤΑΙ;

Δεχόμενοι τα αποτελέσματα και ευρήματα των νευροψυχολογικών ερευνών, που μιλούν για διαφορετική «καλωδίωση» των νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλο, δεν έχουμε παρά να δεχτούμε ότι τα παιδιά γεννιούνται με τη μαθησιακή δυσκολία. Με άλλα λόγια δεν υπάρχει περίπτωση να πάθει ένα παιδί δυσλεξία, επειδή, για παράδειγμα, χώρισαν οι γονείς του. Τα ψυχολογικά προβλήματα είναι δευτερογενή σε αυτά τα περιστατικά. Για επίκτητες δυσκολίες μιλάμε μόνο στην περίπτωση ενηλίκων, οι οποίοι ενώ έχουν κατακτήσει τη δεξιότητα της ανάγνωσης και της γραφής, μετά από κάποια εγκεφαλική βλάβη (τραυματισμός από ατύχημα, αγγειοεγκεφαλικό επεισόδιο, κ.λπ.), παρουσιάζουν δυσκολίες στη γραφή, την ανάγνωση, τη χρήση γραμματικής.

Η ΩΡΑ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ!

Πότε, όμως, πρέπει να ζητήσουν οι γονείς τη βοήθεια του ειδικού; Είναι σημαντικό καταρχάς να έχουν άψογη συνεργασία με τον παιδίατρο αλλά και να παρατηρούν κυρίως τρία πράγματα στην ανάπτυξη του παιδιού τους, που θα τους «χτυπήσουν καμπανάκι» για την αναζήτηση βοήθειας:

• Tη γλωσσική και γενικότερα γνωστική ανάπτυξη του παιδιού, ανάλογα πάντα με την ηλικία του. Αν το παιδί ξεπερνά το 2ο έτος ζωής και δεν εμφανίζει λόγο, αν στα 3 του έτη το λεξιλόγιό του δεν παρουσιάζει θεαματική βελτίωση, αν στα 4 του αγνοεί και δεν κάνει προφορική χρήση βασικών κανόνων γραμματικής και σύνταξης, θα πρέπει να ζητηθεί η αξιολόγηση από κάποιον ειδικό.
• Την ψυχοκινητική ανάπτυξη του παιδιού, όπως τον καλό συ-ντονισμό κινήσεων ανάλογα με την ηλικία του, την καλή διατήρηση ισορροπίας, το κατά πόσο αδέξιο μπορεί να είναι για την ηλικία του, το αν δυσκολεύεται να προσανατολιστεί, όπως να βάζει ανάποδα τα παπουτσάκια του μετά την ηλικία των 4 ετών κ.ο.κ.
• Την ωριμότητα της συμπεριφοράς του παιδιού και πάλι ανάλογα με την ηλικία του. Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες είναι συνήθως αρκετά ανώριμα και επιπόλαια σε σχέση με άλλα παιδιά.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Αν οι γονείς με τη βοήθεια του ειδικού έχουν εντοπίσει από την προσχολική ηλικία (με χρήση ειδικών ψυχομετρικών εργαλείων) ότι το παιδί είναι πολύ πιθανό να παρουσιάσει στο σχολείο μαθησιακές δυσκολίες, σκόπιμο είναι να καθυστερήσουν την εισαγωγή του παιδιού στην 1η δημοτικού. Με τον τρόπο αυτόν δίνεται στο νευρικό σύστημα του παιδιού η ευκαιρία να προλάβει να ωριμάσει περισσότερο (ένας χρόνος σε αυτές τις ηλικίες κάνει μεγάλη διαφορά), αλλά και στο παιδί η ευκαιρία να καλύψει τυχόν γνωστικά κενά.

Επιπλέον μια τόσο έγκαιρη διάγνωση γλιτώνει το παιδί από πιθανή επανάληψη της 1ης δημοτικού, η οποία μπορεί να του προκαλέσει συναισθήματα όπως αποστροφή για το σχολείο, καθώς θα συνειδητοποιήσει με άσχημο τρόπο ότι δυσκολεύεται στα μαθήματα και ενώ οι συμμαθητές του προάγονται εκείνο μένει πίσω με μικρότερα παιδιά.

Στην περίπτωση που οι μαθησιακές δυσκολίες διαγνωστούν στην 1η ή τη 2η τάξη του δημοτικού καλό είναι να υπάρξει συστηματική παρέμβαση, ενώ είναι απαραίτητη η συμβολή των παιδαγωγών και δασκάλων, με σκοπό την ομαλή ένταξη του παιδιού ανάμεσα στα υπόλοιπα αλλά και την αφομοίωση των γνώσεων. Το ζητούμενο για το παιδί είναι η καλή ψυχική ισορροπία του και όχι οι υψηλοί βαθμοί.

Εξίσου σημαντικό είναι να έχουν οι γονείς καθοδήγηση από δασκάλους και από ειδικούς, ενώ είναι άκρως απαραίτητη η συνεργασία όλων αυτών, καθώς οι διαφορετικές γνώσεις-διαφορετικές εμπειρίες μπορούν να αλληλοσυμπληρώνονται, έτσι ώστε να υπάρξει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για το παιδί.

ΠΩΣ ΝΑ ΤΟ ΧΕΙΡΙΣΤΕΙΤΕ;

Εάν διαγνωστεί κάποιου είδους μαθησιακή δυσκολία στο παιδί σας, καλό είναι σε κάθε περίπτωση να αποφεύγονται οι υπερβολές. Ιδού μερικές χρήσιμες συμβουλές:

1. Αποδεχτείτε το πρόβλημα του παιδιού και φροντίστε να ενημερωθείτε για όλες τις διαστάσεις του (ποιος είναι ο κατάλληλος ειδικός ή ομάδα παρέμβασης, ποιος κρατικός φορέας θα πρέπει να κάνει την επίσημη διάγνωση, με την οποία το ασφαλιστικό σας ταμείο θα σας καλύψει μέρος των εξόδων).
2. Η γνώση κατακτάται μέρα με τη μέρα. Δεν έχει νόημα να πιέσουμε το παιδί να μάθει κάτι με πίεση, κούραση και ξενύχτι. Δεν μπορείτε να αλλάξετε τους ρυθμούς εκμάθησης του παιδιού. Δεν μπορεί να μάθει γρήγορα, διότι δεν του διδάσκονται τα πράγματα με τον τρόπο που μπορεί εκείνο να καταλάβει. Οι σύντομες και συχνές επαναλήψεις είναι η καλύτερη τακτική.
3. Φροντίστε να υπάρχει κατάλληλα διαμορφωμένος χώρος για τη μελέτη του παιδιού, με καλό φωτισμό, καθαρό αέρα, χωρίς ερεθίσματα που αποσπούν την προσοχή του.
4. Καλό είναι να ακολουθείτε μια ρουτίνα βολική για το παιδί. Εντοπίστε ποιες ώρες είναι περισσότερο αποδοτικό στο διάβασμά του. Φροντίστε ώστε τα πολύ μικρά παιδιά κάθε 30 λεπτά να κάνουν ένα μικρό διάλειμμα, το οποίο, όμως, να μην περιλαμβάνει τηλεόραση.
5. Μην ξεχνάτε να επιβραβεύετε το παιδί για τις προσπάθειές του ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα.
6. Μην πέσετε στην παγίδα να διαβάζετε εσείς το παιδί. Το πιθανότερο είναι αρχικά να χαλάσετε τις σχέσεις σας, καθώς χρειάζεται πολύ μεγάλη υπομονή για να κάνετε κάτι τέτοιο καθημερινά, ενώ υπάρχει το ενδεχόμενο να εξαρτάται από εσάς για το σχολείο, το οποίο, ανεξάρτητα από τη δυσκολία του, είναι δική του ευθύνη! Φυσικά και να το βοηθάτε αν αντιμετωπίζει δυσκολία και έχει απορίες, ωστόσο στη διαδικασία της μελέτης πρέπει να μάθει να οργανώνεται μόνο του.
7. Μη φοβάστε να μιλήσετε με το παιδί σας για το πρόβλημά του. Εξηγήστε ότι δεν είναι άρρωστο ή διαφορετικό, αλλά ότι σκέπτεται και μαθαίνει με διαφορετικό τρόπο.
8. Ενημερώστε το διδακτικό προσωπικό του σχολείου, επιδιώξτε να διατηρείτε τετράδιο επικοινωνίας με τη δασκάλα ή τον δάσκαλο όχι μόνο για την πρόοδο στις γραμματικές του γνώσεις αλλά και για την αποδοχή του από τα άλλα παιδιά. Συχνά ένα παιδί με μαθησιακές δυσκολίες απομονώνεται. Γι’ αυτό η συνεργασία με το διδακτικό προσωπικό είναι καίρια. Άλλωστε, πάνω απ’ όλα θέλετε να έχετε ένα ευτυχισμένο παιδί!

SOS TIP

Η περίπτωση του κάθε παιδιού με μαθησιακές δυσκολίες είναι μοναδική ως προς τη συμπτωματολογία και ως προς το συνδυασμό των συμπτωμάτων, αλλά και ως προς το βαθμό στον οποίο εκδηλώνονται. Με το πέρασμα του χρόνου, κυρίως με την ενηλικίωση, το πρόβλημα δεν είναι τόσο αισθητό. Δεν εγκαταλείπει, όμως, εντελώς το άτομο και επιπλέον η έλλειψη βοήθειας-υποστήριξης μπορεί να μετατρέψει λόγω αντικειμενικών δυσκολιών το σχολείο σε μια εξαιρετικά τραυματική εμπειρία. Σε κάθε περίπτωση η έγκαιρη παρέμβαση έχει πολύ θετικά αποτελέσματα και στον μαθησιακό και στον ψυχολογικό τομέα. Οι μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζονται συχνότερα στα αγόρια.

Με τη συνεργασία της MFc Ψυχολόγου-Νευροψυχολόγου, ειδικού Αναπτυξιακών-Μαθησιακών Δυσκολιών και Συμβουλευτικής (απόφοιτης του Παντείου Πανεπιστημίου & του Deree College, με μεταπτυχιακό δίπλωμα στην Αναπτυξιακή Νευροψυχολογία στο Πανεπιστήμιο του Essex), Χρυσάνθης Ανδρόνογλου.