Κοινωνικό παιδί: Από την κούνια στο... σαλόνι

ΕκτύπωσηΕκτύπωση

μαμά και μωρό στο πάτωμαΗ ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων του παιδιού είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις, που οι γονείς καλούνται να αντιμετωπίσουν. Δεν είστε μόνοι σας μπροστά σε αυτήν την πρόκληση! Σας παρουσιάζουμε, το τι, το πώς και το γιατί, της κοινωνικής ανάπτυξης του μικρού σας! 

 

 

Η κοινωνικότητα του παιδιού είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς θα καθορίσει τελικά σε μεγάλο βαθμό την αυτοπεποίθησή του, τις φιλίες του και την προσαρμογή του στη σχολική ζωή.

Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι οι κοινωνικές δεξιότητες του παιδιού θα καθορίσουν την επιτυχία του και την προσαρμογή του στην ενήλικη ζωή του. Κατά την κοινωνική ανάπτυξη ενός παιδιού στόχος είναι η ομαλή κοινωνικοποίησή του και η ανάπτυξη των απαιτούμενων κοινωνικών δεξιοτήτων για τη δημιουργία πετυχημένων σχέσεων με συνομηλίκους και ενήλικες. Η κοινωνικοποίηση είναι μια διαδικασία κατά την οποία το παιδί προσπαθεί να ενσωματωθεί στο εκάστοτε κοινωνικό σύνολο.

Επίσης, προσανατολίζεται στα νέα δεδομένα και τους κανόνες συμπεριφοράς μιας ορισμένης κοινωνίας, προκειμένου να γίνει αποδεκτό από την κοινωνία αυτή. Οι σημαντικότεροι παράγοντες κοινωνικοποίησης του παιδιού είναι η οικογένεια, η κοινότητα και το σχολείο. Με το πέρασμα στη σχολική ηλικία, η οικογένεια έχει αφήσει τη σφραγίδα της στο παιδί και έρχεται το σχολείο για να προσδιορίσει κοινωνικά το παιδί και να διευρύνει την κοινωνικοποίησή του.

 

Τα στάδια της κοινωνικής ανάπτυξης ανά ηλικία

Στην παιδική ηλικία διακρίνουμε την πρώτη κοινωνικοποίηση, στην οποία κυριαρχούν τα πρότυπα των γονέων και αργότερα, με την είσοδο του παιδιού στο σχολείο, τη δεύτερη κοινωνικοποίηση της διαδικασίας της μάθησης. Η ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων του παιδιού είναι μια δυναμική και σταδιακή διαδικασία, που γίνεται βήμα βήμα. Μερικά από τα πιο σημαντικά σημεία αυτής της ανάπτυξης κατά την προσχολική ηλικία είναι τα ακόλουθα:

6-8 μηνών: Τα παιδιά αγνοούν το ένα το άλλο. Ξεκινάει η κοινωνική επαφή με απλά κοιτάγματα, χαμόγελα και άπλωμα χεριού.

9-13 μηνών: Τα παιδιά μαλώνουν και το ένα προσπαθεί να πάρει τα παιχνίδια του άλλου.

13-19 μηνών: Περιορίζονται οι τσακωμοί.

2-3 ετών: Παρουσιάζεται συνεργατικό και φιλικό παιχνίδι.

3-4 ετών: Αναπτύσσεται ο ανταγωνισμός μεταξύ των παιδιών.

4-5 ετών: Ταυτόχρονα με τον ανταγωνισμό, ο οποίος συνεχίζει να υφίσταται, αρχίζουν τα παιδιά να παίζουν συνεργατικά παιχνίδια.

5 ετών: Αναγνωρίζονται οι αρχηγοί του παιχνιδιού, που είναι τα παιδιά τα οποία αγαπούν όλα τα υπόλοιπα μέλη της παρέας, ενώ ταυτόχρονα οι τσακωμοί ανάμεσά τους είναι σχετικά συχνό φαινόμενο. Σε γενικές γραμμές, όμως, οι φιλίες σε αυτήν τη φάση χαρακτηρίζονται από μια ουσιαστική φιλική διάθεση και συνεργατικότητα ανάμεσα στα παιδιά.

Μετά το πέμπτο έτος, οι φίλοι αρχίζουν να περιορίζονται και πάλι, πριν το παιδί περάσει στη σχολική ηλικία, η οποία αποτελεί έναν νέο διακριτό κύκλο στην ανάπτυξη της κοινωνικότητας.

 

Τα κοινωνικά συναισθήματα και η εξέλιξή τους

Το παιδί από τις πρώτες μέρες της ζωής του, επιζητώντας τη φροντίδα της μητέρας του και των άλλων ανθρώπων, προσπαθεί ενστικτωδώς να εισαχθεί στην κοινωνία της οικογένειάς του. Έτσι, μέχρι την ηλικία των 3 παρατηρούμε στο παιδί μια ενστικτώδη εκδήλωση του κοινωνικού συναισθήματος. Στον 4ο χρόνο, το παιδί πλημμυρίζει από την εγωκεντρική σκέψη. Συνειδητοποιεί την ύπαρξή του και εκδηλώνει την ορμή του προς την κοινωνία, στην οποία όμως το επίκεντρο είναι πάντα εκείνο. Από το 5ο έτος, το παιδί εκδηλώνει τα συναισθήματά του και αρχίζει τα παιχνίδια με τους γονείς, τα αδέλφια και τα άλλα παιδιά, χωρίς ακόμα να δείχνει σεβασμό στους νόμους του παιχνιδιού.

 

Εγωκεντρικό παιδί. Ένα μεγάλο «εγώ»!

Πολύ συχνά οι γονείς παραπονούνται ότι τα παιδιά τους και κυρίως της πρώτης νηπιακής ηλικίας δεν θέλουν να ειναι εγωκεντρικό παιδι, συμβουλές για να γίνουν κοινωνικά παιδιάπαίξουν με άλλα παιδιά και θέλουν να είναι το κέντρο του κόσμου. Ο εγωκεντρισμός μπορεί να οριστεί ως έλλειψη ικανότητας για διαφοροποίηση του ατόμου από το αντικείμενο. Το εγωκεντρικό παιδί (συνήθως μικρής ηλικίας) δεν μπορεί να υπολογίσει την προοπτική ενός άλλου προσώπου και αυτή η κατάσταση επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο το εξελισσόμενο άτομο προσεγγίζει τον κόσμο, όπως επίσης επηρεάζει και την κοινωνική ανάπτυξη σε περιοχές όπως οι διαπροσωπικές σχέσεις, η διαμόρφωση στάσεων και η κοινωνική προσαρμογή. Αυτό που πρέπει να κατανοήσετε είναι ότι γενικότερα τα παιδιά είναι εγωκεντρικά στις σχέσεις τους και αρχικά (ηλικία 4-5 ετών) το βασικό ενδιαφέρον στις φιλίες είναι το παιχνίδι και όχι η στοργή και η αλληλοϋποστήριξη. Μεγαλώνοντας μόνο, αρχίζουν να ενδιαφέρονται για τη μονιμότητα μιας φιλίας, καθώς και για το πώς βλέπουν τα πράγματα οι φίλοι τους.

 

Για να γίνουν κοινωνικά παιδιά!

- Στα βρέφη δώστε την ευκαιρία να ηρεμήσουν μόνα τους, χωρίς να τα έχετε συνεχώς στην αγκαλιά σας. Αντί να κοιμίζετε το βρέφος κουνώντας το, βάλτε το να ξαπλώσει και τραγουδήστε του.

- Δώστε ευκαιρίες στο παιδί να διαλέγει το παιχνίδι με το οποίο θα ασχοληθεί. Αφήστε το να επιλέξει με ποιο ποτήρι θέλει να πιει κ.τ.λ.

- Παρατηρήστε της εκφράσεις του παιδιού και σχολιάστε τες. Π.χ. «Φαίνεσαι λυπημένος. Μάλλον δεν σε ευχαριστεί αυτό που κάνεις»!

- Μάθετε να παρατηρείτε τη συμπεριφορά του παιδιού σας σε διάφορες κοινωνικές καταστάσεις (π.χ. στις κούνιες, με συγγενείς, όταν παίζει μόνο του κ.λπ.). Αυτό θα σας βοηθήσει να αποκτήσετε μία καλύτερη κατανόηση των κοινωνικών ικανοτήτων και αδυναμιών του.

- Επιβραβεύστε σχετικά αποδεκτές μορφές κοινωνικής συμπεριφοράς. Να είστε πάντα πρόθυμοι να αναγνωρίζετε και να ενισχύετε ακόμη και τα μικρότερα σημάδια προόδου και ανάπτυξης.

- Δώστε στο παιδί την ευκαιρία να ασχοληθεί με ομαδικές δραστηριότητες. Προκειμένου να επιλέξετε αυτές τις δραστηριότητες, λάβετε υπόψη σας τα ενδιαφέροντα και τις ιδιαίτερες ικανότητες του παιδιού.

- Διαρκώς να ενισχύετε την πληροφόρηση του παιδιού σε θέματα που σχετίζονται με την κοινωνικοποίησή του. Χρησιμοποιήστε τη βόλτα με το αυτοκίνητο, την εκδρομή ή το ταξίδι ως ευκαιρία για πληροφόρηση.

- Κάντε ευκολότερες για το παιδί τις καταστάσεις που απαιτούν μετάβαση από μια δραστηριότητα σε μια άλλη, ιδιαίτερα όταν είναι ανάγκη να σταματήσουν μια ευχάριστη δραστηριότητα (π.χ. ένα παιχνίδι) και να μεταβούν σε μία λιγότερο ευχάριστη (π.χ. ώρα για ύπνο). Φροντίστε να δώσετε στο παιδί κάποιο προειδοποιητικό σημάδι πριν το τέλος της δραστηριότητας. Καθώς τα λεπτά περνούν, ενημερώστε το παιδί για το πόσος χρόνος απομένει για την ολοκλήρωση.

 

Ποια είναι;

Στα κοινωνικά συναισθήματα ανήκει η χαρά, προερχόμενη από την ευτυχία ή την επιτυχία των άλλων ανθρώπων, η λύπη προερχομενη από τη στενοχώρια και τον πόνο τον άλλων ανθρώπων, η ανάγκη για συνεργατικότητα, αλληλεγγύη και αρμονική συνύπαρξη, η αμοιβαία αγάπη.

 

Με τη συνεργασία της ειδικής παιδαγωγού (Ms.Ed. Ειδική Αγωγή 6-12 ετών, Adv.Cert. Ειδική Αγωγή 0-6 ετών, Adv.Cert.), Ιωάννας Λούβη.

happy baby